Ï Akpatlawuk – tebigatyň ýadygärligi
mail-icon
altynasyr.newspaper@sanly.tm
EN RU TK

Akpatlawuk – tebigatyň ýadygärligi

view-icon 4429
Akpatlawuk – tebigatyň ýadygärligi

Türkmenistanyň Günorta-Günbatarynda Günorta-Hazar çöketligi diýilýän ýerde Zemindäki iň işjeň we uly patlawuklaryň biri Akpatlawuk bar. Boýy segsen metr töweregi gyralary gädik-gädik depe gözelligi bilen özüne maýyl edýär. Baýra çykyp, töwerege nazar salsaň, güýçli läbik patlawugynyň döreden owadan gümmez kysmy depeleri göze ilýär. Şol gümmeziň merkezinde ini ýüz elli metre golaý gaz-läbikli, çeşmeli krater köli bar.

Magma hemişe gaýnap dursa-da, ol sowukdyr; muňa gaýnap duran patlawuga eli bilen barlap gören göz ýetirip biler. Türkmenistanyň şypahanalarynda derde dermän läbik ulanylýar.

Ýurdumyzda işjeň patlawuklaryň 30-a golaýy bar. Olaryň sany ýerasty gatlaklaryň işjeňligine görä üýtgeýär. Patlawuklaryň köpüsi dünýä derejesindäki tebigy geoligiýa ýadygärligidir. Olar diňe bir Ýeriň jümmüşindäki bolup geçýän geologiýa ýagdaýlar barada habar bermän, eýsem nebitiň we gazyň ýataklaryny hem görkezýärler.

Patlawuklaryň gazlary esasan metandyr. Az derjede azot we inert gazlar, şeýle hem şor suwlarynda ýod, brom we beýleki elementler bar.

Geologýa-mineralogiýa ylymlarynyň kandidaty, türkmen tebigatynyň gözelligini wagyz ediji Anatoliý Grigorýewiç Buşmakin belli türkmen Hazarýaka patlawuklaryny sananda, Akpatlawukdan başga-da, günbatar Türkmenistanda iň uly – Çelekendäki Alakel, gadymy – Barsagelmez, Goturdepe, Gamyşlyja we Gögerendag hem-de magmaly, ozboluşly ýeke-täk Gökpatlawuk ýaly ýerleri agzaýar.